CURAÇAO – De koningin speelt in de toekomst geen rol meer bij de kabinetsformatie na landelijke verkiezingen in Nederland. Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer is het eens geworden over een wijziging van het eigen reglement van orde waarin de Kamer zelf volledig het heft in handen neemt.
PvdA, PVV, SP, GroenLinks, D66 en de Partij voor de Dieren hebben de tekst samen opgesteld. Samen zijn ze goed voor 91 zetels. Vorige week was er nog geen meerderheid omdat de SP tegen een voorstel van D66 was. Op initiatief van GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent is die D66-tekst aangepast op zo’n manier dat de zes partijen het er mee eens zijn.
Formateurs
De uitkomst is dat de Kamer altijd binnen een week na de installatie van de nieuwe parlementariërs debatteert over de verkiezingsuitslag en over de volgende stappen. De Kamer wijst dan zo snel mogelijk een of meerdere (in)formateurs aan en geven die ook een opdracht mee. Tot nog toe was dat altijd de taak van het staatshoofd.
Geen succes
De Kamer heeft al sinds de motie-Kolfschoten uit 1971 de mogelijkheid om zelf het initiatief te nemen in de kabinetsformatie, maar heeft dat nog nooit met succes gedaan. Altijd was het het staatshoofd (eerst koningin Juliana, daarna koningin Beatrix) die haar raadgevers consulteerde en dan een informateur benoemde.
Stempel
Beatrix had en nam daarin soms ruimte om zelf het proces te sturen. Volgens sommige staatsrechtgeleerden drukte ze een groot stempel op de formatie van het minderheidskabinet van VVD en CDA, vorig jaar september. Zo lastte ze vorig jaar een tussenronde in met toenmalig vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink, terwijl VVD, CDA en PVV op dat moment zo snel mogelijk met informateur Ivo Opstelten verder wilden.
© ANP, alle rechten voorbehouden
Met bewondering gekeken naar de manier waarop de Nederlandse staten zo’n toch wel gevoelig onderwerp behandelden. Zouden wij ooit zo’n statenvergadering kunnen meemaken ?
Nederland wordt autonoom… Iedereen voelt aankomen dat Willem Alexander het stokje snel gaat overnemen en voordat dit gebeurt moeten nog even wat paaltjes worden verzet.
Zij is niet “buiten spel gezet”, er heeft een democratische besluitvorming plaatsgevonden die gezien de veranderende maatschappelijke ontwikkelingen te verwachtten was.
Hoewel het een nieuwe en logische ontwikkeling van een parlementaire democratie is, zal de Tweede Kamer moeten tonen deze verantwoordelijkheid waard te zijn.